Κυκλοφοριακός σχεδιασμός με κριτήρια που αναδεικνύουν τις χαμένες ποιότητες της πόλης – Το παράδειγμα της Αθήνας

Τίνα Μπιρμπίλη

Η τομεακή πολιτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπόκειται σε ολοένα και μεγαλύτερες πολιτικές και τεχνικές απαιτήσεις. Οι πολιτικές απαιτήσεις είναι:

• η ενσωμάτωση των διαφόρων πολιτικών,
• η ανταπόκριση στην αρχή της επικουρικότητας,
• η διαχείριση των κρίσεων ανάμεσα σε ομάδες διαφορετικών συμφερόντων και η διαμόρφωση της συνείδησης του πολίτη.

Οι παράμετροι αυτοί είναι ιδιαίτερα σημαντικοί σε θέματα που άπτονται της περιβαλλοντικής διαχείρισης. Η ανάγκη για ενσωμάτωση των προγραμμάτων πολιτικών παρεμβάσεων είναι ζωτικής σημασίας στους τομείς που επηρεάζουν τους στόχους της περιβαλλοντικής πολιτικής. Ένας πρώτος μηχανισμός ολοκλήρωσης των πολιτικών είναι η λειτουργία των νόμων της αγοράς οι οποίοι αντιστέκονται στον αλόγιστο καταμερισμό των πόρων. Οι νόμοι της αγοράς είναι όμως μη αποτελεσματικοί όταν το περιβάλλον εμπλέκεται γιατί το κόστος χρήσης των περιβαλλοντικών πόρων δεν είναι ενσωματωμένο «εσωτερικευμένο» στις τιμές της αγοράς.

Η αρχή της επικουρικότητας αποτελεί την κύρια πολιτική αρχή για να εξασφαλιστεί η διαφορετικότητα των μελών της ΕΕ. Η ομοιογένεια την οποία η νομοθεσία της ΕΕ θέλει να επιβάλει μπορεί να είναι περιβαλλοντικά και κοινωνικά καταστροφική.

Η τρίτη απαίτηση, η διαχείριση των κρίσεων και η διαμόρφωση των ατομικών και συλλογικών προσδοκιών για τη ζωή στο αστικό περιβάλλον, γίνεται ολοένα και περισσότερο σημαντική. Εμπεριέχεται στις έννοιες «συμμετοχικές διαδικασίες», «συνείδηση του πολίτη», «ομάδα συμφερόντων». Η ποικιλομορφία των ατομικών και συλλογικών αντιλήψεων για τις αξίες και τις ποιότητες του περιβάλλοντος θα τείνουν να περιορίσουν το ρόλο των οικονομικών προσεγγίσεων στη διαμόρφωση της πολιτικής και θα τονίζουν την πολιτική παρά την οικονομική της διάσταση. Οι αντιλήψεις, οι αξίες και οι συμπεριφορές θα παίξουν καθοριστικό ρόλο.

Η τεχνική απαίτηση οφείλεται στην αναγνώριση ότι υπάρχουν τομείς πολιτικής όπως οι μεταφορές που η εξέλιξή τους είναι δύσκολο να προβλεφθεί με ένα μηχανιστικό τρόπο. Αυτοί οι τομείς πολιτικής χαρακτηρίζονται από ισχυρές αλλαγές στη συμπεριφορά (η επιβολή μιας πολιτικής δημιουργεί περισσότερες από μια αντιδράσεις) οι οποίες δεν μπορεί εύκολα να συμπεριληφθούν σε ένα στατιστικό μοντέλο.

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο,  ο στόχος της έρευνας είναι:

• να ενσωματώσει τις πολιτικές για τη ρύπανση του αέρα, για το θόρυβο και για τις μεταφορές,
• να εκτιμήσει αν η ολοκληρωμένη πρόταση σέβεται και προωθεί τις αρχές της βιώσιμης κινητικότητας,
• να εφαρμόσει τα παραπάνω εξετάζοντας το σχέδιο των μετακινήσεων που έχει προγραμματιστεί για την Αθήνα στο πλαίσιο της Ολυμπιάδας του 2004,
• να προβλέψει τα αντικρουόμενα συμφέροντα ομάδων πολιτών και να προσπαθήσει να διαχειριστεί την κρίση ανάμεσά τους. Η έρευνα θα προτείνει και θα καθορίσει συγκεκριμένα τον τρόπο διαμόρφωσης ενός βήματος συζήτησης με τοπικούς και υπερτοπικούς παράγοντες, δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς.

Το τελικό προϊόν της έρευνας θα είναι η παραγωγή ενός κειμένου αρχών και εφαρμογής μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για την κινητικότητα στις πόλεις. Θα είναι για τα ελληνικά δεδομένα ένα White Paper for Integrated Transport Policy.