Παρουσιάζουμε μέτρα που κάνουν καλύτερες τις πόλεις και τους δρόμους μας….

Που αναδεικνύουν την ανθρώπινη διάσταση των πόλεών μας.

Μέτρα βιώσιμης κινητικότητας. 

Εμπνεόμαστε από το ΑΒΒΑΤ.org και σκεφτόμαστε «a block at a time»…, αξιοποιούμε την πολύχρονη εμπειρία μας για να δούμε ποια μέτρα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ώστε να βγάλουμε τους ανθρώπους στο δρόμο και να προβάλλουμε με αυτόν τον τρόπο την πολεοδομική ταυτότητα των πόλεων.

Ένα μέτρο κάθε μήνα και θα γίνει όμορφη η Αθήνα. Κάθε ελληνική πόλη είναι μία μικρογραφία της Αθήνας, όλες έχουν φτιαχτεί με το ίδιο πολεοδομικό πρότυπο. Τα πολεοδομικά «λάθη» του παρελθόντος αποτελούν την ταυτότητά μας, δεν μπορούμε να τα κρύψουμε. Γιατί όμως να αισθανόμαστε μειονεκτικά, όταν ξέρουμε ότι η πυκνή δόμηση προσφέρει ζωντάνια στο δημόσιο χώρο της πόλης εξαιτίας της έντονης ανθρώπινης παρουσίας και κατά συνέπεια ευνοείται η επιχειρηματικότητα; Αισθανόμαστε μειονεκτικά, διότι στην περίπτωση των μικρών και μεγάλων «Αθηνών» που έχουμε οικοδομήσει σε όλη την Ελλάδα δε βλέπουμε να εκδηλώνεται στο χώρο η θεωρία, διότι φροντίσαμε τον εξωστρεφή χαρακτήρα των πόλεών μας να τον στραγγαλίσουμε στερώντας για χάρη των μηχανών στους ανθρώπους τη δυνατότητα να κινούνται με ασφάλεια και ελευθερία. Βλέπουμε την άψυχη και άσχημη πυκνότητα της δόμησης χωρίς να βλέπουμε την όμορφη και ζωντανή εικόνα της πυκνότητας των ανθρώπων.

Τα μέτρα βιώσιμης κινητικότητας έχουν σκοπό να κάνουν τις ελληνικές πόλεις ζωντανές, όπως παραδοσιακά ήταν, να αναδείξουν τις ιδιαιτερότητές τους, ώστε να αποτελούν πολεοδομικά παραδείγματα.

Αυτό το μήνα θα ασχοληθούμε με τις υπερυψωμένες διαβάσεις και τις υπερυψωμένες διασταυρώσεις.

Τι είναι οι υπερυψωμένες διαβάσεις και διασταυρώσεις;

Σκοπός τους είναι να αποκαταστήσουν τη συνέχεια στον αστικό χώρο. Σήμερα ο χώρος της πόλης τέμνεται οριζόντια και κάθετα από την άσφαλτο, που είναι φιλική στις ταχύτητες και τις ρόδες και κατά συνέπεια εχθρική στην ανθρώπινη παρουσία. Πώς να προτιμήσουμε το περπάτημα, όταν το περιβάλλον είναι τόσο εχθρικό για εμάς;

Οι υπερυψωμένες διαβάσεις και διασταυρώσεις δεν είναι τίποτα άλλο από πεζοδρόμια που τέμνουν κάθετα την άσφαλτο διακόπτοντας τη συνέχειά της και αποκαθιστώντας την επικοινωνία των απέναντι πεζοδρομίων. Μπορούν να επεκταθούν  καλύπτοντας το σύνολο μίας διασταύρωσης που παραδοσιακά άνηκε στο αυτοκίνητο. Η απλή σκέψη που οδήγησε στη πολεοδομική αυτή σύλληψη είναι: Στην πόλη συγκρούεται η κίνηση του αυτοκινήτου και του πεζού στις διασταυρώσεις των οδών. Στο κρίσιμο αυτό χώρο της διασταύρωσης γιατί να τέμνεται η κίνηση των πεζών από την άσφαλτο και να μην τέμνεται η κίνηση των αυτοκινήτων από τα πεζοδρόμια;

Γιατί να αναγκάζεται ο πεζός να «κατεβαίνει» στην άσφαλτο και να παίρνει το μήνυμα ότι βρίσκεται σε έναν χώρο που δεν του ανήκει και να μην αναγκάζεται το αυτοκίνητο να ανεβαίνει στο πεζοδρόμιο παίρνοντας το μήνυμα ότι ο χώρος δεν του ανήκει; Πρόκειται κατά συνέπεια για μία κίνηση αποκατάστασης δικαιοσύνης και ισορροπίας στη βίωση του δημόσιου χώρου από πεζούς και οδηγούς.

Το μέτρο των υπερυψωμένων διασταυρώσεων και των υπερυψωμένων διαβάσεων φέρνει στους οδηγούς των αυτοκινήτων αντιμέτωπους με ένα φυσικό εμπόδιο που πρέπει να «υπερβούν», λειτουργώντας ως «σαμαράκι» ή «μειωτήρας ταχύτητας», οπότε μπορούν να ενταχθούν στην κατηγορία των μέτρων που εξετάσαμε το προηγούμενο μήνα. Αυτό που διαφοροποιεί τις υπερυψωμένες διασταυρώσεις και διαβάσεις από τα «σαμαράκια» είναι ότι χωροθετούνται σε σημεία που αποκαθιστούν την παραβιασμένη από την άσφαλτο πορεία του πεζού και τα υλικά της επίστρωσής τους και το διαφοροποιημένο από την άσφαλτο ύψος τους παραπέμπουν σε πεζοδρόμιο (εικόνα 1 και 2).

Πρόκειται λοιπόν για μία υποδομή που κυρίως απευθύνεται στον πεζό, ο οποίος απολαμβάνει την κίνηση σε χώρο που δικαιωματικά του ανήκει όταν τέμνει κάθετα την κίνηση των αυτοκινήτων και αισθάνεται ότι η πολιτεία επιβραβεύει την επιλογή του να περπατήσει.

Αντίθετα ο οδηγός του αυτοκινήτου αισθάνεται ότι η πολιτεία του βάζει εμπόδια αποδοκιμάζοντας την επιλογή του να πάρει αυτοκίνητο. Πρόκειται λοιπόν για ένα μέτρο στην καρδιά των πολιτικών βιώσιμης κινητικότητας.

 

Οι οδηγοί αυτοκινήτων είναι πιο πιθανό να παραχωρήσουν προτεραιότητα στον πεζό στην υπερυψωμένη διάβαση παρά στην συμβατική διάβαση στο επίπεδο του οδοστρώματος, επειδή

1. αναγκάζονται να μειώσουν σημαντικά ταχύτητα όταν την προσεγγίζουν και να ανακόψουν την πορεία τους και
2. επειδή αισθητικά η υπερυψωμένη διάβαση τους δίνει το μήνυμα του «πεζοδρομίου».

Δημιουργείται κατά συνέπεια ένα πιο πολιτισμένο περιβάλλον στις πόλεις μας, στο οποίο οι «ισχυροί» (οδηγοί μηχανοκίνητων οχημάτων) παραχωρούν προτεραιότητα στους «ασθενείς» (πεζούς).

Εκτός από τον πεζό οι υπερυψωμένες διαβάσεις μπορούν να απευθύνονται στον ποδηλάτη (εικόνες 2 και 4), και είναι ιδιαίτερα χρήσιμες όταν σε μία διασταύρωση καταλήγουν ποδηλατόδρομοι που έχουν κατασκευαστεί στο επίπεδο του πεζοδρομίου. Οι ποδηλατόδρομοι που κατασκευάζονται στο επίπεδο του πεζοδρομίου έχουν ένα βασικό μειονέκτημα: ότι κάνουν τον ποδηλάτη να αισθάνεται ασφάλεια, καθώς ξέρει ότι τα αυτοκίντητα δε μπορούν να εισέλθουν στο χώρο του! Οπότε υπάρχει ο κίνδυνος να κινείται ο ποδηλάτης ανέμελα χωρίς να προσέχει ιδιαίτερα. Στις διασταυρώσεις εάν ο κάθετα κινούμενος οδηγός αυτοκινήτου δεν έχει ορατότητα ή δεν καταλάβει ότι στο πεζοδρόμιο κινούνται ποδήλατα και δεν κόψει ταχύτητα πριν τη διάβαση των ποδηλατών, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα ατυχήματος, ιδιαίτερα σε αμφίδρομους ποδηλατόδρομους, στους οποίους ο ποδηλάτης κινείται αντίθετα από την κανονική πορεία των αυτοκινήτων. Εάν όμως η διάβαση του αμφίδρομου ή μονόδρομου υπερυψωμένου ποδηλατόδρομου είναι και αυτή υπερυψωμένη, ο οδηγός του αυτοκινήτου αναγκάζεται να διακόψει την πορεία του πριν τη διάβαση, οπότε ο κίνδυνος ατυχήματος ελαχιστοποιείται.

Η ανύψωση όλης της διασταύρωσης και όχι μόνο της διάβασης δίνει ακόμα μεγαλύτερη ελευθερία στον πεζό (και στους ποδηλάτες όταν υπάρχουν ποδηλατόδρομοι στο επίπεδο του πεζοδρομίου), αφού τους επιτρέπει να κινούνται με άνεση από οποιοδήποτε πεζοδρόμιο προς οποιοδήποτε πεζοδρόμιο, να κινούνται ακόμα και διαγώνια, ενώ τα αυτοκίνητα αναγκάζονται να κόψουν εντελώς ταχύτητα πριν προσεγγίσουν τη διασταύρωση.

Οι υπερυψωμένες διαβάσεις και διασταυρώσεις πρέπει στα όριά τους με την άσφαλτο να είναι εξοπλισμένες με ράμπες με αρκετά ήπιες κλίσεις, ώστε τα μηχανοκίνητα οχήματα να ανεβαίνουν στο χώρο της διάβασης ή της διασταύρωσης με ασφάλεια, αλλά και αρκετά έντονες κλίσεις, ώστε να μη μπορούν να ανέβουν στο χώρο της διάβασης ή διασταύρωσης με μεγάλη ταχύτητα. Μία κλίση της τάξης του 8-10 % συγκεντρώνει τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Η κλίση δυναται να είναι μικρότερη σε περίπτωση κίνησης ΜΜΜ.

Σημαντική είναι η ευδιάκριτη οριζόντια σήμανση που προειδοποιεί για την ύπαρξη της ράμπας στην είσοδο της διαμόρφωσης, όπως και η έγκαιρη κατακόρυφη σήμανση, ώστε να ανακόπτουν τα αυτοκίνητα ταχύτητα πριν φθάσουν στη ράμπα για την αποφυγή ατυχημάτων.

Προσοχή πρέπει να δίνεται στην υδραυλική μελέτη της υπερυψωμένης διαμόρφωσης, καθώς πρέπει να προβλέπονται αγωγοί ή σχάρες ομβρίων στην είσοδο της διαμόρφωσης εάν η κατά μήκος κλίση του δρόμου οδηγεί προς την υπερυψωμένη διαμόρφωση. Διαφορετικά παγιδεύονται νερά στην είσοδο της διαμόρφωσης με δυσάρεστα αποτελέσματα για οχήματα, πεζούς και ποδηλάτες.

 

ενδεικτικό κόστος 2.000 έως 100.000 ευρώ

* εξαρτάται από το εύρος της επιφάνειας ανύψωσης και τα ειδικά χαρακτηριστικά της περιοχής 

χαρακτηριστικά:

• βελτιώνει τη διάσχιση πεζών – ΝΑΙ
• βελτιώνει την ορατότητα των οδηγών – υπό συνθήκες ΝΑΙ
• μειώνει την ταχύτητα –ΝΑΙ
• βελτιώνει το καθεστώς στάθμευσης – ΝΑΙ
• βελτιώνει την κυκλοφορία των ΜΜΜ -ΟΧΙ
• μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τοπικές οδούς –ΝΑΙ
• μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συλλεκτήριες -υπό συνθήκες ΝΑΙ
• μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αρτηρίες -ΟΧΙ
• μειώνει το θόρυβο – ΟΧΙ
• μειώνει τη ρύπανση – ΟΧΙ
• μειώνει τον κυκλοφοριακό φόρτο – υπό συνθήκες ΝΑΙ
• μειώνει τις καθυστερήσεις – ΟΧΙ
• βοηθά τους ποδηλάτες – υπό συνθήκες ΝΑΙ
• μειώνει την κυκλοφορία φορτηγών και μοτοσυκλετιστών – υπό συνθήκες ΝΑΙ

οφέλη:

• μειώνει τις ταχύτητες των οχημάτων στην κρίσιμη περιοχή της διασταύρωσης
• ενισχύει την ασφάλεια πεζών, ευάλωτων χρηστών και οδηγών
• αναβαθμίζει το αστικό περιβάλλον

μειονεκτήματα:

• ακριβή παρέμβαση
• δυσχεραίνει την κίνηση λεωφορείου, δίτροχων οχημάτων κ.α.
• απαιτείται συντήρηση
• αυξάνει το χρόνο ανταπόκρισης τον οχημάτων έκτακτης ανάγκης

stay tuned – Το Μάιο μιλάμε για δρόμους αλλιώτικους από αυτούς που έχουμε συνηθίσει… για δρόμους παιχνιδιών, για δρόμους με πρωταγωνιστή το παιδί ή τον ενήλικα που βιώνει διαφορετικά το δρόμο.. μέσα από το παιχνίδι!  

μην ξεχνάτε: Μπορείτε να μας προτείνετε και εσείς ποια παρέμβαση θέλετε να περιγράψουμε και να προβληματιστούμε μαζί.

Στείλτε mail στο smuntua@gmail.com ή επικοινωνήστε μαζί μας στο fb της Μονάδας μας @SMUntua